امر به بخل (قرآن)

---

بخل عبارت است از خوددارى صاحب نعمت، از انفاق آنچه خداوند به وى ارزانى داشته در جایى که انفاق، محبوب و مطلوب است. علاوه بر مذموم بودن بخل، امر به بخل نیز از منظر قرآن کریم، مذموم بوده و خداوند برای امرکنندگان به بخل، وعده عذاب خوارکننده داده است.

۱ - تهدید امرکنندگان به بخل

---

امرکنندگان مردم به بخل‌ورزی، مورد تهدید الهی هستند:
الذین یبخلون ویامرون الناس بالبخل ویکتمون مآ ءاتلـهم الله من فضله واعتدنا للکـفرین عذابا مهینا. «آنها کسانی هستند که بخل می‌ورزند، و مردم را به بخل دعوت می‌کنند، و آنچه را که خداوند از فضل (و رحمت) خود به آنها داده، کتمان می‌نمایند. (این عمل، در حقیقت از کفرشان سرچشمه گرفته؛) و ما برای کافران، عذاب خوارکننده‌ای آماده کرده ایم».

۲ - عدم محبوبیت امرکنندگان به بخل

---

امر مردم به بخل، موجب عدم محبوبیت در نزد خداوند می شود:
... ان الله لایحب من کان مختالا فخورا• الذین یبخلون ویامرون الناس بالبخل.... «... زیرا خداوند، کسی را که متکبر و فخرفروش است، (و از ادای حقوق دیگران سرباز می‌زند،) دوست نمی‌دارد• آنها کسانی هستند که بخل می‌ورزند، و مردم را به بخل دعوت می‌کنند ...».
.. و الله لایحب کل مختال فخور• الذین یبخلون ویامرون الناس بالبخل... «... و خداوند هیچ متکبر فخرفروشی را دوست ندارد!• همانها که بخل می‌ورزند و مردم را به بخل دعوت می‌کنند ...».

۲.۱ - امر عملی به بخل

" الذین یبخلون و یامرون الناس بالبخل... " منظور در این جمله این نیست که فقط با زبان به مردم می‌گویند بخل بورزید، بلکه با روشن عملی خود مردم را به بخل وادار می‌سازند، حال چه اینکه به زبان هم دعوت بکنند، و یا سکوت نمایند، چون این طایفه همواره دارای ثروت و اموالند، و طبیعتا مردم به کاخ و زندگی آنها تقرب می‌جویند، و از دیدن زرق و برق زندگی آنها حالت خضوع و دلدادگی پیدا می‌کنند، چون طمع طبیعت بشر است، پس عمل افراد بخیل خود دعوت کننده مردم به بخل است، به بخل امر می‌کند، و از انفاق منع می‌نماید، و مثل این است که با زبان امر و منع کنند.

۲.۲ - علت امر به بخل

" الذین یبخلون و یامرون الناس بالبخل... " این جمله صفت و نشانی کل مختال فخور را می‌دهد، و می‌فهماند که اگر خدا آن دو را دوست نمی‌دارد، چرا نمی‌دارد، برای اینکه اگر بخل می‌ورزند انگیزه شان این است که مال خود را که تکیه گاه آنان در این اختیال و افتخار است از دست ندهند، و اگر به مردم هم سفارش می‌کنند که آنها هم بخل بورزند برای این است که هر چه را برای خود می‌خواهند برای دیگران نیز می‌خواهند، و نیز می‌خواهند که سخاوت و بذل و بخشش در مردم شایع نشود، چون اگر شایع شود بخل آنان بیشتر نمود می‌کند، و مردم بیشتری می‌فهمند که فلانی بخیل است.

۳ - کفر امرکنندگان به بخل

---

امر مردم به بخل، سبب قرار گرفتن در زمره کافران می شود:
الذین... ویامرون الناس بالبخل... واعتدنا للکـفرین عذابا مهینا. «آنها کسانی هستند که بخل می‌ورزند، و مردم را به بخل دعوت می‌کنند، و آنچه را که خداوند از فضل (و رحمت) خود به آنها داده، کتمان می‌نمایند. (این عمل، در حقیقت از کفرشان سرچشمه گرفته؛) و ما برای کافران، عذاب خوارکننده‌ای آماده کرده ایم».

۳.۱ - حکمت عذاب خوارکننده

شاید سر این تعبیر آن باشد که" بخل" غالبا از کفر سرچشمه می‌گیرد، زیرا افراد بخیل، در واقع ایمان کامل به مواهب بی پایان پروردگار و وعده‌های او نسبت به نیکوکاران ندارند، فکر می‌کنند کمک به دیگران آنها را بیچاره خواهد کرد.
و اینکه می‌گوید: عذاب آنها خوار کننده است برای این است که جزای" تکبر" و" خود برتربینی" را از این راه ببینند.

۴ - پانویس

---